Strona główna » Weterynaria » Żywienie klaczy i źrebiąt

Żywienie klaczy i źrebiąt

W Westfalii przeprowadzono badania dotyczące stopnia pokrycia potrzeb żywieniowych klaczy i źrebiąt przy wyłącznym utrzymaniu pastwiskowym (4, 5) w stosunku do dawek zalecanych przez niemieckie Towarzystwo Fizjologii Żywienia z 1994 r.

Stwierdzono występowanie u klaczy niedoborów energii, Na i Zn oraz nadwyżkę białka oraz K. U źrebiąt w pierwszym miesiącu życia wykazano zbyt małe zaopatrzenie w energię, Ca, P, Mg, Cu, Zn. Z tego powodu należy liczyć się u nich z możliwością rozwojowych zaburzeń ortopedycznych, a w szczególności wad postawy, gdy niedobory wymienionych pierwiastków występują w okresie najszybszego wzrostu, t.j. między 4 a 5 miesiącem życia. Wszystkie źrebięta trzymiesięczne wykazały deficyt energii strawnej na poziomie co najmniej 20%.

Natomiast u źrebiąt w wieku powyżej pół roku na skutek pobierania przez nie zwiększonej ilości karmy wystąpiły nadwyżki: P, Mg, Cu i Mn. Badania przeprowadzone w tym samym regionie podczas okresu żywienia stajennego (październik - maj) wykazały u źrebiąt w drugim półroczu życia nadmierne zaopatrzenie w energię w połowie obiektów. W 1/3 analizowanych stad stwierdzono nieadekwatną do potrzeb (wg norm Towarzystwa Fizjologii Żywienia 1994) podaż białka strawnego (nadmiar lub niedobór). Wyraźne nadwyżki Ca, P i Mg wykazano w 75% stad, a niedobory w 5-8%. W około 30% obiektów występował niedobór Na, Cu i Zn, a przedawkowanie Fe i Mn, podczas gdy we wszystkich badanych stadach stwierdzono nadmierną podaż K (6).

Stosunek Ca do P w diecie koni rosnących powinien wynosić od 1:1 do 3:1. Nadmiar fosforu indukuje, podobnie jak niedobór wapnia, kliniczne i histologiczne zmiany zwyrodnieniowe w chrząstkach stawowych (8, 10). Amerykańskie normy żywieniowe National Research Council (NRC 1989) polecają w diecie dla źrebiąt 4-6 miesięcznych 0,56-0,68% Ca w suchej masie. To odpowiada 26-32 g Ca dziennie dla źrebięcia między 4 a12 mies., którego przewidywana waga końcowa wynosi 500 kg. Analiza żywienia umożliwia racjonalne uzupełnianie brakujących pierwiastków przez zastosowanie odpowiednich dodatków paszowych. Przeprowadzona w 12 farmach w stanie Virginia suplementacja P, Se, i Zn, których niebobory stwierdzono w diecie, spowodowała zwiększenie poziomu tych pierwiastków we krwi źrebiąt odsadzanych w porównaniu do tych, które były żywione wyłącznie paszą zieloną i sianem bez dodatków mineralnych (13). W jednej ze stadnin koni pełnej krwi w Kentucky, gdzie dokładnie monitorowano podaż minerałów, stwierdzono pomimo to u 10% źrebiąt zaburzenia rozwojowe chrząstek o cechach osteochondrosis dissecans, przypuszczalnie tła pozażywieniowego.

U źrebiąt w wieku do 6 miesięcy zmiany lokalizowały się głównie w stawach pęcinowych i dotyczyły przede wszystkim zwierząt urodzonych w okresie styczeń-marzec, czyli u tych, które rozwijały się częściowo w warunkach stajennych i przez to miały mniej ruchu. U starszych źrebiąt zaburzenia dotyczyły częściej stawów skokowych oraz kolanowych i występowały u koni rosnących po odsadzeniu szybciej niż przeciętnie w tym stadzie, co autorzy wiążą z nadmiernym obciążeniem ich narządu ruchu. Oprócz składu karmy istotne znaczenie ma jej jakość higieniczna. Na podstawie samego badania organoleptycznego typowych pasz dla koni stwierdzono wyraźne nieprawidłowości w 13-36% prób, przede wszystkim niedostateczną zawartość suchej masy, obce zapachy (stęchlizny, pleśni), zanieczyszczenia, obecność szkodników, głównie roztoczy, które stwierdzono np. w 20-50% prób siana.

Obecność pleśni wykazano w sianie, słomie i częściowo w zbożach, rzadziej w przemysłowych mieszankach paszowych. W mniejszym nasileniu występowały w paszach drożdżaki (kiszonki, melasowany owies, koncentraty paszowe) i bakterie (szczególnie w owsie). Ryzyko związane ze złą jakością higieniczną wiąże się z jednej strony ze zmianami w składzie karmy i zmniejszoną jej akceptacją przez zwierzęta (ograniczone przyjmowanie), z drugiej zaś strony po przyjęciu takiej paszy mogą powstać zaburzenia trawienne i kolki. Obecność w paszy i ściółce grzybów i bakterii grozi zarówno bezpośrenim zakażeniem organizmu, jak również zatruciem ich toksynami. Poza tym zanieczyszczają one powietrze stajni i wnikając drogą oddechową mogą przyczynić się do powstania przeciwciał i następnie występowania reakcji alergicznych (12).